MEŞRU MÜDAFAA (SAVUNMA) NEDİR VE KAPSAMI NELERDİR?

GİRİŞ:

Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelik gerçekleşen veya gerçekleşmesi ya da tekrarlanması ihtimali muhakkak olan haksız bir saldırıyı o andaki hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı bir biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmemektedir. İşte bu duruma meşru müdafaa (savunma) denmektedir. Bir başka değişle; Meşru müdafaa kapsamında, karşı tarafın haksız fiilinden dolayı ona yönelik bir suç işlemek zorunda kalan kişiye ceza verilmemektedir. Gaziantep gibi nüfusun yüksek ve yoğun olduğu şehirlerimizde kavgaların, tartışmaların ve uyuşmazlıkların çok olmasından ötürü meşru müdafaa kavramı hep merak konusu olmuş ve detayı merak edilmiştir. Biz de bugünkü yazımızda meşru müdafaanın ne demek olduğunu, şartlarını ve kapsamını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

MEŞRU MÜDAFAA (SAVUNMA) NEDİR?

Meşru savunma (meşru müdafaa), bir kimsenin kendisini veya başkasını hedef alan haksız bir saldırıyı engellemek veya ortadan kaldırmak amacıyla gerçekleştirdiği savunma niteliğindeki davranışları ifade etmektedir. Yukarıda da değinildiği üzere; meşru müdafaa, haksız bir filli önlemek maksadıyla orantılı bir şekilde söz konusu haksız fiili sonlandırmaya yönelik hareketleri ifade etmektedir. Meşru müdafaadan yararlanan kişi haksız fiili önlemek için işlemek zorunda kaldığı suçtan dolayı hiçbir ceza almayacak ve kişi hakkında beraat kararı verilecektir. Fakat meşru müdafaanın bir takım şartları mevcuttur. Bu şartlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Halk gözünde meşru müdafaa olarak bilinen eylemler bazen gerçeği yansıtmıyor olabilir onun için bilmediğiniz noktada bir avukattan destek almanız sizler için yararlı olacaktır. Şimdi meşru müdafaanın şartlarının neler olduğunu inceleyelim.

MEŞRU MÜDAFAA’NIN ŞARTLARI NELERDİR?

1. A) Saldırıya İlişkin Şartlar;
2. a) Saldırı haksız olmalıdır.
3. b) Saldırı kişinin hakkına yönelik olmalıdır. Bu hakkın, can veya mal hakkı olmasının hiçbir farkı yoktur.
4. c) Saldırı kişinin kendisine yönelik olabileceği gibi başkasına yönelik de olabilir.
5. d) Saldırının haksız sayılabilmesi için failin isnat edilebilir ya da cezalandırılabilir olması gerekmez. Yani akıl sağlığı olmayan birisi tarafından işlenen suça yönelik de meşru savunmadan yararlanabiliriz.
6. e) Meşru savunmadan bahsedilebilmesi için işlenen fiilin suç teşkil etmesi gerekmez. Hukuka aykırı bir fiil olması yeterlidir. Hakkın kötüye kullanılması şeklinde ortaya çıkan saldırılar da haksızdır ve saldırıya uğrayan kişiye meşru savunma hakkı verir.
7. f) Failin kendisi saldırıya neden olsa bile meşru savunmadan yararlanabilir.
8. g) meşru müdafaaya karşı meşru müdafaa olmaz.
9. h) Haksız saldırı bir insandan kaynaklanmalıdır.

ı) saldırı devam ediyor olmalıdır.

1. j) meşru müdafaada failin tazminat sorumluluğu bulunmaz.
2. k) Meşru müdafaa halinde beraat kararı verilir. Meşru savunma; baktığımız zaman kişinin kendisine yapılan haksız saldırıya karşı kuvvet kullanarak kendisini savunmasıdır. Kişilere karşı yapılan saldırıların önlenmesi aslında devletin görevi kapsamındadır. Ancak, kişi haksız saldırıya karşı koyarak kendisini koruduğu gibi kamu düzenine de yardımcı olduğu kabul edilir. O yüzden meşru müdafaa halinde kişiye beraat kararı verilmektedir.
3. l) mevcut saldırı icrai olabileceği gibi ihmali de olabilir.

1. B) Savunmaya İlişkin Şartlar;

Saldırıya ilişkin koşulların yanında savunmaya ilişkin koşulların da gerçekleşmesi gerekmektedir. Aksi takdirde meşru müdafaadan söz edilemez.

1. a) Savunmada zorunluluk bulunmalıdır.
2. b) Saldırı ile savunma davranışı arasında oran bulunmalıdır. Orantılılık koşulu, meşru savunma kurumunun şah damarını oluşturmaktadır. Zira meşru savunma, insanın intikam duygusunun tatminine değil, insanın kendisini veya başkalarını koruma içgüdüsüne hizmet etmektedir.
3. c) Saldırıda kullanılan araçla savunmada kullanılan araç arasında benzerliğin olması şart değildir. Orantı olması yeterlidir.
4. d) Savunma hareketi saldırgana yönelik olmalıdır.

MEŞRU MÜDAFAADA SINIRIN HEYECAN, KORKU VE TELAŞTAN AŞILMASI DURUMUNDA NE OLUR?

Meşru savunmada sınırın aşılması mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faile ceza verilmez. Failin maruz kaldığı saldırı karşısında, içine düştüğü heyecan, korku ve telaş nedeniyle davranışlarını kontrol yeteneğini kaybetmesi söz konusu olacağından kusurlu sayılmayacaktır. Dolayısıyla belirleyici olan saldırıya uğrayanın içine düştüğü psikolojik durumdur. Mazur görülebilecek bir heyecan, korku ve telaş nedeniyle sınır aşılmış ise ceza verilmeyecektir.

Buradaki önemli husus; sınırın mazur görülebilecek bir şekilde aşılmasıdır. Mazur görülecek bir durum yoksa meşru müdafaadan yararlanamayız. Eğer mazur görülecek bir sınır aşımı söz konusu ise faile mahkeme tarafından ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilecektir.

MEŞRU MÜDAFAADA SINIR KAST OLMADAN (TAKSİRLE AŞILIRSA) NE OLUR?

Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde sınırın kast olmaksızın aşılması halinde, fiil taksirle işlendiğinde de cezalandırılıyorsa, taksirli suç için kanunda yazılı cezanın altıda birinden üçte birine kadarı indirilerek hükmolunur. Yani burada ceza verilemez veya beraat kararı veyahut ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir şeklinde bir şey diyemiyoruz. Sadece cezanın taksirli halindeki ceza miktarı indirilerek ceza verilir. Burada bir indirim söz konusudur.

Yukarıda da gördüğünüz üzere; TCK’nın 27/1 maddesinde ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerin bulunması halinde kast olmaksızın sınırın aşılması, yani taksirle aşılması durumunda, ceza indirimine gidilirken, TCK’nın 27/2 maddesinde, meşru savunmada sınırın aşılması halinde mazur görülebilecek bir heyecan, korku ve telaştan ileri gelmişse ceza verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir.

Haklarımızın temini için hak arayış sürecini iyi bilmek gerekir o yüzden, Gaziantep’te bulunan hukuk büromuzda, daha detaylı bilgiler sunmak bakımından siz değerli müvekkillerimizi bekliyor olacağız. Bu konuyla alakalı daha kapsamlı bir hukuki danışmanlık almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.