ADLİ YARDIMDAN NASIL FAYDALANABİLİNİR?

GİRİŞ:

Adli yardım bir sosyal hukuk devleti kurumudur. Adli yardımın asıl amacı hak arama hürriyetinin kullanılabilmesi ve taraflar arasında silahların eşitliğinin sağlanmak istenmesidir. Zaman zaman büyük meblağlara ulaşan yargılama giderlerini ödeyemeyecek durumda olan kişiler sırf bu sebeple haklarını arayamamaktadırlar. İşte bu durumun önüne geçmek isteyen devletimiz adli yardım kurumunu faaliyete geçirmiştir. Özellikle Gaziantep gibi davaların yoğun olarak görüldüğü mahkemelerde adli yardım talebi sıkça başvurulan sıkça talep edilen isteklerden birisi olmuştur. Bugünkü yazımızda herkes tarafından merak konusu olan adli yardım kurumun detaylarını inceleyeceğiz.

ADLİ YARDIMDAN YARARLANACAK KİŞİLER KİMLERDİR?

Kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler adli yardım yoluna başvurabilirler. İddia ve savunmalarında, geçici hukuki korunma taleplerinde ve icra takibinde, taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması kaydıyla adli yardımdan yararlanabilirler.

Kamuya yararlı dernek ve vakıflar da aynı şekilde iddia ve savunmalarında haklı göründükleri ve mali açıdan zor duruma düşmeden gerekli giderleri kısmen veya tamamen ödeyemeyecek durumda oldukları takdirde adli yardımdan yararlanabilirler.

Yabancıların adli yardımdan yararlanabilmeleri ayrıca karşılıklılık şartına bağlıdır. Yani kişinin vatandaşı olduğu ülke, bizim Türk vatandaşlarının adli yardımdan faydalanmasına imkân veriyorsa biz de o ülkenin vatandaşını bu haktan faydalandırırız.

Adli yardımdan faydalanacak kimsenin mirasçıları, cüzi halefleri, o kişi yanında davaya katılan fer’i müdahil veya dava arkadaşları adli yardımdan FAYDALANAMAZLAR. Bir başka deyişle sadece adli yardım talebinde bulunan kişi bu haktan faydalanır.

ADLİ YARDIMIN KAPSAMI NEDİR?

Adli yardım kararı, ilgiliye, aşağıdaki hususları sağlar:

1. a) Yapılacak tüm yargılama ve takip giderlerinden geçici olarak muafiyet.
2. b) Yargılama ve takip giderleri için teminat göstermekten muafiyet.
3. c) Dava ve icra takibi sırasında yapılması gereken tüm giderlerin Devlet tarafından avans olarak ödenmesi.

ç) Davanın avukat ile takibi gerekiyorsa, ücreti sonradan ödenmek üzere bir avukat temini

Mahkeme, talepte bulunanın, yukarıda sayılan hususların bir kısmından yararlanmasına da karar verebilir. Sayılan hususların hepsini vermek zorunda değildir.

Adli yardım, hükmün kesinleşmesine kadar devam eder. Yani istinaf ve temyiz süreçlerinde de adli yardımdan faydalanmaya devam ederiz

ADLİ YARDIM NEREDEN VE NASIL TALEP EDİLİR?

Adli yardım, asıl talep veya işin karara bağlanacağı mahkemeden; icra ve iflas takiplerinde ise takibin yapılacağı yerdeki icra mahkemesinden istenir. Kısacası adli yardım talebini barolardan falan değil bizzat mahkemenin kendisinden isteriz.

Bunun yanı sıra; Özel hukuk alanında mahkemelere yapılacak adli yardım başvurularında kullanılmak üzere, başvuru sırasında istenen belgelerin standarda bağlanmasına yönelik oluşturulan Adli Yardım Başvuru Formu, fiziki olarak adliyelerdeki Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri ve mahkeme ön bürolarından temin edilebiliyor. Ayrıca yapılan yeni düzenleme ile birlikte artık Adli Yardım Başvuru Formu’na e-Devlet üzerinden de erişilebiliyor. Adli yardım talepli dava açmak isteyen vatandaşlar başvuru formuna https://vatandas.uyap.gov.tr adresindeki UYAP Vatandaş Portal sayfasından ulaşabiliyor.

Talepte bulunan kişi, iddiasının özeti ile birlikte, iddiasını dayandıracağı delilleri ve yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeleri mahkemeye sunmak zorundadır.

Kanun yollarına başvuru sırasında adli yardım talebi bölge adliye mahkemesine veya Yargıtay’a yapılır.

Adli yardım talebine ilişkin evrak, her türlü harç ve vergiden muaftır. Böylece kişilerin daha kolay ve masrafsız bir şekilde bu haktan faydalanmasına imkân sağlanmıştır.

ADLİ YARDIM TALEBİNİN İNCELENMESİ NASIL YAPILIR?

Mahkeme, adli yardım talebi hakkında duruşma yapmaksızın karar verebilir. Ancak, talep hâlinde inceleme duruşmalı olarak yapılmak zorundadır. Adli yardım taleplerinin reddine ilişkin mahkeme kararlarında sunulan bilgi ve belgelerin kabul edilmeme sebebi açıkça belirtilir. Adli yardım talebinin reddine ilişkin kararlara karşı, tebliğinden itibaren bir hafta içinde kararı veren mahkemeye dilekçe vermek suretiyle itiraz edilebilir. Kararına itiraz edilen mahkeme, itirazı incelemesi için dosyayı gerekli mercilere gönderir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir. İlgili merci tarafından verilen kararlara itiraz edilemez.

Adli yardım talebi reddedilirse, ödeme gücünde sonradan gerçekleşen ciddi bir azalmaya dayanılarak tekrar talepte bulunulabilir. Adli yardım, daha önce yapılan yargılama giderlerini kapsamaz. Yani adli yardım talebinin kabulünden önce tamamlanmış yargılama giderleri kişinin kendisinden alınacaktır. Bu yargılama giderlerini devlet karşılamayacaktır.

Adli yardım talebinin kabul veya reddine ilişkin kararlara karşı kanun yoluna başvurulamaz. Bu kararlara sadece itiraz edebiliriz. Yani kabul veya redde ilişkin verilen kararlara karşı istinafa veya temyize gidilemeyecektir.

VERİLEN ADLİ YARDIM KARARI SONRADAN NASIL KALDIRILIR?

Adli yardımdan yararlanan kişinin mali durumu hakkında kasten veya ağır kusuru sonucu yanlış bilgi verdiği ortaya çıkar veya sonradan mali durumunun yeteri derecede iyileştiği anlaşılırsa adli yardım kararı mahkeme tarafından kaldırılır.

ADLİ YARDIMLA ERTELENEN YARGILAMA GİDERLERİNİN TAHSİLİ NASIL YAPILIR?

Adli yardım kararından dolayı ertelenen tüm yargılama giderleri ile Devletçe ödenen avanslar dava veya takip sonunda haksız çıkan kişi tarafından ödenir. Adli yardımdan yararlanan kişinin haksız çıkması hâlinde, uygun görülürse yargılama giderlerinin en çok bir yıl içinde aylık eşit taksitler hâlinde tekrardan devlete ödenmesine karar verilebilir.

Adli yardım kararından dolayı Devletçe ödenen veya muaf tutulan yargılama giderlerinin tahsilinin, adli yardımdan yararlananın mağduriyetine neden olacağı mahkemece açıkça anlaşılırsa, mahkeme, hükümde tamamen veya kısmen ödemeden muaf tutulmasına karar verebilir. Yani adli yardımdan faydalanan kişi, haksız çıkmasına rağmen yargılama giderlerini ödeyemeyecek durumdaysa gerekli ödemelerden muaf tutulabilir. Bu hususta mahkemenin takdir yetkisi vardır.

ADLİ YARDIM KARARIYLA ATANAN AVUKATIN ÜCRETİNİN ÖDENMESİ NASIL OLUR?

Adli yardımdan yararlanan kişi için mahkemenin talebi üzerine baro tarafından görevlendirilen avukatın ücreti, yargılama gideri olarak devlet tarafından Hazineden ödenir. Böylece ücrete hak kazanmış olan avukatın ücret hakkı, devlet tarafından deyim yerindeyse teminat altına alınmıştır.

Haklarımızın temini için hak arayış sürecini iyi bilmek gerekir o yüzden, Gaziantep’te bulunan hukuk büromuzda, daha detaylı bilgiler sunmak bakımından siz değerli müvekkillerimizi bekliyor olacağız. Bu konuyla alakalı daha kapsamlı bir hukuki danışmanlık almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.