İHTİYATİ TEDBİR KARARI NEDİR, NASIL ALINIR?

İHTİYATİ TEDBİR KARARI NEDİR, NASIL ALINIR?

GİRİŞ:

İhtiyati tedbir, yargılama başlamadan önce veya yargılama sırasında, davacı ya da davalının kesin hüküm verilene kadarki süre boyunca hukukî durumlarında veya dava konusu şeyde meydana gelebilecek zararlara karşı öngörülmüş, geçici nitelikte bir hukukî korumadır. İhtiyati tedbirlerin genel amacı, asıl hukukî korumaya kadar dava konusu hak veya şeyin korunmasıdır. Özellikle Gaziantep gibi kentlerimizde ihtiyati tedbir kararı alınması için adli mercilere başvuru durumu daha sık görülmektedir. Bunun en büyük sebebi kentteki nüfus yoğunluğunun çok olması, ticaretin yüksek seyirde ilerlemesi ve bu nedenlerin neticesinde kişiler arası borçlanma halinin varlığıdır. Bugünkü yazımızda herkes tarafından merak konusu olan ihtiyati tedbir kararının ve bu kararın nasıl alınacağı hususunun detaylarını inleyeceğiz. Diğer yazımızda da ihtiyati haciz kararını anlatmıştık Adivahukuk.com sitesinden bahsi geçen yazımızı okuyabilirsiniz. 

İHTİYATİ TEDBİR KARARI NEDİR?

 Mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da tamamen imkânsız hâle geleceğinden veya gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hâllerinde, uyuşmazlık konusu şey üzerinde sağlanan geçici hukuki korumaya ihtiyati tedbir denilir. Bunun uygulanması için verilen karara ise ihtiyati tedbir kararı denilmektedir.

İhtiyati tedbir, dava açılmadan önce, esas hakkında görevli ve yetkili olan mahkemeden; dava açıldıktan sonra ise ancak asıl davanın görüldüğü mahkemeden talep edilir. Talep edenin haklarının derhâl korunmasında zorunluluk bulunan hâllerde, hâkim karşı tarafı dinlemeden de tedbire karar verebilir. Yani bazı durumlarda hak ihlali olmaması için hızlı bir şekilde ihtiyati tedbir kararı verebiliyoruz.

Tedbir talep eden taraf, dilekçesinde dayandığı ihtiyati tedbir sebebini ve türünü açıkça belirtmek ve davanın esası yönünden kendisinin haklılığını yaklaşık olarak ispat etmek zorundadır. Burada tam ispat aramıyoruz. Haklı olacağımızı belli edecek yaklaşık emareleri ispat edersek yeterli olacaktır.

Mahkeme, tedbire konu olan mal veya hakkın muhafaza altına alınması veya bir yediemine tevdii ya da bir şeyin yapılması veya yapılmaması gibi, sakıncayı ortadan kaldıracak veya zararı engelleyecek her türlü tedbire karar verebilir.

İhtiyati tedbir talebinin reddi kararı gerekçeli olarak verilir ve bu karara karşı kanun yoluna başvurulabilir. Bu başvurular öncelikle incelenir ve kesin olarak karara bağlanır. Yani başvurular üzerine verilen kararlara karşı itiraz edemeyiz.

İhtiyati tedbir talep eden, haksız çıktığı takdirde karşı tarafın ve üçüncü kişilerin bu yüzden uğrayacakları muhtemel zararlara karşılık teminat göstermek zorundadır. Talep, resmî belgeye, başkaca kesin bir delile dayanıyor yahut durum ve koşullar gerektiriyorsa, mahkeme gerekçesini açıkça belirtmek şartıyla teminat alınmamasına da karar verebilir. Adli yardımdan yararlanan kimsenin teminat göstermesi gerekmez. Bu şekilde mahkeme, ihtiyati tedbir talep edene kolaylıklar sağlamıştır.

Asıl davaya ilişkin hükmün kesinleşmesinden veya ihtiyati tedbir kararının kalkmasından itibaren bir ay içinde tazminat davasının açılmaması üzerine teminat iade edilir. Böyle durumlarda ihtiyati tedbir kararından dolayı hakkı ihlal edilen kişi süreleri iyi takip edip elini çabuk tutmalıdır. O yüzden bilmediğiniz noktada avukatınıza danışmanız daha iyi olacaktır.

İHTİYATİ TEDBİR KARARI NASIL ALINIR?

Herhangi bir kanuni düzenleme ile uyuşmazlık konusu bakımından başka bir geçici hukuki koruma yolu (örneğin para alacakları bakımından ihtiyati haciz) öngörülmemiş olan hallerde ilgili taraf, Kanunun aradığı şartların bulunması halinde ihtiyati tedbir yoluna başvurabilecektir.

İhtiyati tedbir kararının uygulanması için, bu kararın, tedbir isteyen tarafa tefhim veya tebliğinden itibaren bir hafta içinde talep edilmek zorundadır. Aksi hâlde, kanuni süre içinde dava açılmış olsa dahi, tedbir kararı kendiliğinden kalkar. Tedbir kararının uygulanması, kararı veren mahkemenin yargı çevresinde bulunan veya tedbir konusu mal ya da hakkın bulunduğu yer icra dairesinden talep edilir. İhtiyati tedbir kararının uygulanması için, gerekirse zor kullanılabilir. İhtiyati tedbiri uygulayan memur, bir tutanak düzenler. Bu tutanakta, tedbir konusu ve bulunduğu yer gösterilir; tedbir konusu ile ilgili her türlü iddia bu tutanağa geçirilir. Tedbiri uygulayan memur, bu tutanağın bir örneğini tedbir sırasında hazır bulunmayan taraflara ve duruma göre üçüncü kişiye tebliğ eder.

Karşı taraf dinlenmeden verilmiş olan ihtiyati tedbir kararlarına itiraz edilebilir. Aksine karar verilmedikçe, itiraz icrayı durdurmaz. Yani mahkeme itirazın icrayı durduracağına da karar verebilir

İhtiyati tedbirin uygulanması sırasında karşı taraf hazır bulunuyorsa, tedbirin uygulanmasından itibaren; hazır bulunmuyorsa tedbirin uygulanmasına ilişkin tutanağın tebliğinden itibaren bir hafta içinde, ihtiyati tedbirin şartlarına, mahkemenin yetkisine ve teminata ilişkin olarak, kararı veren mahkemeye itiraz edebilir.

İhtiyati tedbir kararının uygulanması sebebiyle menfaati açıkça ihlal edilen üçüncü kişiler de ihtiyati tedbiri öğrenmelerinden itibaren bir hafta içinde ihtiyati tedbirin şartlarına ve teminata itiraz edebilirler. Bir başka değişle; üçüncü kişilerin mahkemenin yetkisine itiraz edemez.

İtiraz dilekçeyle yapılır. İtiraz eden, itiraz sebeplerini açıkça göstermek ve itirazının dayanağı olan tüm delilleri dilekçesine eklemek zorundadır. Mahkeme, ilgilileri dinlemek üzere davet eder; gelmedikleri takdirde dosya üzerinden inceleme yaparak kararını verir. İtiraz üzerine mahkeme, tedbir kararını değiştirebilir veya kaldırabilir.

İtiraz hakkında verilen karara karşı, kanun yoluna başvurulabilir. Bu başvuru öncelikle incelenir ve kesin olarak karara bağlanır. Kanun yoluna başvurulmuş olması, tedbirin uygulanmasını durdurmaz.

Aleyhine ihtiyati tedbir kararı verilen veya hakkında bu tedbir kararı uygulanan kişi, mahkemece kabul edilecek teminatı gösterirse, mahkeme, duruma göre tedbirin değiştirilmesine veya kaldırılmasına karar verebilir.

Durum ve koşulların değiştiği sabit olursa, talep üzerine ihtiyati tedbirin değiştirilmesine veya kaldırılmasına teminat aranmaksızın karar verilebilir.

İhtiyati tedbir kararı dava açılmasından önce verilmişse, tedbir talep eden, bu kararın uygulanmasını talep ettiği tarihten itibaren iki hafta içinde esas hakkındaki davasını açmak ve dava açtığına ilişkin evrakı, kararı uygulayan memura ibrazla dosyaya koydurtmak ve karşılığında bir belge almak zorundadır. Aksi hâlde tedbir kendiliğinden kalkar. İhtiyati tedbir kararının etkisi, aksi belirtilmediği takdirde, nihai kararın kesinleşmesine kadar devam eder.

HAKSIZ YERE VERİLEN İHTİYATİ TEDBİR KARARINDA TAZMİNAT:

Lehine ihtiyati tedbir kararı verilen taraf, ihtiyati tedbir talebinde bulunduğu anda haksız olduğu anlaşılır yahut tedbir kararı kendiliğinden kalkar ya da itiraz üzerine kaldırılır ise haksız ihtiyati tedbir nedeniyle uğranılan zararı tazminle yükümlüdür.

Haksız ihtiyati tedbirden kaynaklanan tazminat davası, esas hakkındaki davanın karara bağlandığı mahkemede açılır. Tazminat davası açma hakkı, hükmün kesinleşmesinden veya ihtiyati tedbir kararının kalkmasından itibaren, bir yıl geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Bu sürelerin kaçırılmaması adına süreci alanında uzman bir avukatla birlikte ilerletmeniz tavsiye olunur.

Haklarımızın temini için hak arayış sürecini iyi bilmek gerekir o yüzden, Gaziantep’te bulunan hukuk büromuzda, daha detaylı bilgiler sunmak bakımından siz değerli müvekkillerimizi bekliyor olacağız. Bu konuyla alakalı daha kapsamlı bir hukuki danışmanlık almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.