İHTİYATİ HACİZ KARARI NEDİR VE NASIL ALINIR?

İHTİYATİ HACİZ KARARI NEDİR VE NASIL ALINIR?

GİRİŞ:

İhtiyati haciz, mevcut veya müstakbel bir takibin veya davanın sonucunu güvence altına almak için, borçlunun borca yetecek kadar malına, genel mahkeme kararına dayalı olarak İCRA DAİRESİ tarafından konulan geçici hukuki korumadır. Günümüz dünyasında insanların birbiriyle olan parasal ilişkilerinin sonucu oluşan sıkça duyduğumuz ihtiyati haciz işlemi; özellikle ticaretin ve insan nüfusunun yoğun olduğu Gaziantep gibi şehirlerde fazlaca başvurulan bir yoldur. Bugünkü yazımızda herkes tarafından merak konusu olan ihtiyati haciz kavramını, ihtiyati haciz kararının nasıl alındığını ve daha birçok detayı inceleyeceğiz. Diğer yazımızda da ihtiyati tedbir kararını anlatmıştık Adivahukuk.com sitesinden bahsi geçen yazımızı okuyabilirsiniz.

İHTİYATİ HACİZ NEDİR?

 İhtiyati haciz yukarıda da belirttiğimiz üzere; para alacağına ilişkin bir borç ilişkisinde alacaklı olan tarafın alacağını güvence altına almak ve alacağı tahsil edebilme kabiliyet ve imkânının arttırılabilmesi için öngörülmüş olan geçici bir hukuki korumadır. İhtiyati haciz sadece ama sadece para alacakları için başvurulabilen bir yoldur. İhtiyati tedbir ise para dışındaki mal, hak ve alacaklar için kabul edilmiş bir yoldur. Bu iki yolu birbiriyle karıştırmamak gerekir.

İhtiyati haciz dava değildir. Geçici olarak uygulanan hukuksal bir korumadır. Bu nüansa dikkat etmek gerekmektedir.

İhtiyati haciz talep edebilmek için öncelikle bir para alacağı olmalıdır. Bunun dışında gerekli iki şart daha vardır. Bu iki şartı izah edecek olursak; alacağın vadesi gelmiş olmalıdır ve alacak bir rehinle temin edilmemiş olmalıdır.

Aşağıdaki iki istisnai halde vadesi gelmemiş alacak için de ihtiyati haciz istenebilir;

• Borçlunun belli bir ikametgâhı bulunmuyorsa,
• Borçlu taahhütlerinden kurtulmak maksadı ile mallarını gizlemeye, kaçırmaya hazırlanıyorsa veya borçlunun kendisi kaçmaya hazırlanıyorsa yahut alacaklının haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bulunuyorsa,

Dediğimiz gibi sayılan bu iki durumda alacağın vadesi gelmese bile ihtiyati haciz isteyebiliriz. 

İHTİYATİ HACİZ KARARI NASIL ALINIR?

Vadesi gelmiş ve rehinle teminat altına alınmamış bir para alacağı için alacaklı, şatlar uygunsa genel mahkemeye başvurarak borçlunun mallarını ihtiyaten haczine karar verilmesini isteyebilir. Burada görevli mahkeme genel mahkemelerdir. Yani icra mahkemesi ihtiyati haciz kararı veremez. İhtiyati haciz kararı duruşma yapılmadan da verilebilir. Alacaklı, mahkemede; alacağı varlığını vadesinin geldiğini ve alacak için rehin alınmadığını ispat eder. Bu ispat tam ve kesin ispat değildir. Olguları ispat ederken yaklaşık ispat yeterli olacaktır. Yani her şeyi kesin ve tam bir biçimde ispatlamamız şart değil mahkemeye alacaklı olduğumuz kanaatini uyandırırsak yeterli olacaktır. Bunlar ispat edilince mahkeme alacaklıdan bir miktar teminat alarak borçlunun mallarının ihtiyaten haczine karar verir.

Ancak alacak ilama dayanıyorsa teminat vermeye gerek yoktur. İlam niteliğindeki belgeye dayanıyorsa teminatın verilip verilmemesi gerektiğini hâkim kendisi belirler fakat alacak hiçbir ilama veya ilam niteliğindeki belgeye dayanmıyorsa teminat verilmesi zorunludur.

İhtiyati haciz kararı verilirken borçlu taraf dinlenmemişse borçlu ihtiyati haciz kararını öğrenmesinden itibaren 7 gün içinde kararı veren mahkemeye itiraz edebilir. Borçlu; ihtiyati haciz sebeplerine, teminatın miktarına ve mahkemenin yetkisine itiraz edebilir. Borçlunun yanı sıra hakları ihlal edilen üçüncü kişiler de ihtiyati haciz kararına itiraz edebilir fakat üçüncü kişiler mahkemenin yetkisine itiraz edemezler

İhtiyati haciz talebinin REDDİ kararı gerekçeli olarak verilir ve bu karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Alacaklı taraf bu ret kararına karşı kararın verildiği tarihten itibaren 2 hafta içerisinde istinaf yoluna başvurabilmektedir. Bölge Adliye Mahkemesi bu başvuruyu öncelikle inceler ve verdiği kararlar kesindir.

Eğer alacaklının ihtiyati haciz talebi reddedilmezse yani kabul edilirse alacaklı taraf genel mahkemenin verdiği bu kararı 10 gün içerisinde icra dairesine vererek ihtiyati haciz kararının yerine getirilmesini istemek ZORUNDADIR. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar. Bu sürelere dikkat etmek gerekmektedir. Bilmediğiniz noktada avukatınıza danışmanız ondan bilgi almanız hak arayışınızın selameti açısından daha iyi olacaktır.

Bunun yanı sıra borçlu taraf teminat gösterirse icra dairesi bu teminat karşılığında ihtiyaten haczedilmiş olan menkul malları (gayrimenkul değil) borçluya bırakabilir. Bu halde de mallar üzerindeki ihtiyati haciz devam etmektedir.

Borçlu taraf yine teminat göstererek mahkemeden ihtiyati haczin kaldırılmasını isteyebilir. Teminat karşılığında ihtiyati haczin kaldırılmasını talep ederken şu hususa dikkat etmek gerekir; eğer takibe başlanmamışsa ihtiyati haczin kaldırılmasını ihtiyati haciz kararını veren genel mahkemeden, takibe başlandıktan sonra ise icra mahkemesinden talep edilir. Borçlunun bu talebi kabul edilirse mallar üzerindeki haciz kalkmakta ve ihtiyati haciz teminat üzerinden devam etmektedir.

Ayrıca ihtiyati haczin kesin icra i bir etkisi yoktur. Yani alacaklı taraf ihtiyati haciz kesinleşmeden ihtiyaten haczedilen malların satılmasını ve bedelinden alacağının ödenmesini isteyemez.

Borçlunun mallarına icra dairesi tarafından ihtiyati haciz konulmasından itibaren alacaklı taraf bu sefer de 7 gün içinde mahkemede dava açmalı ya da icra dairesinde icra veya iflas takibi yapmalıdır. Aksi halde ihtiyati haciz kararı düşer. Alacaklı 7 gün içerisinde dava açar veya takip yapar ise ihtiyati haciz dava veya takip sonuna kadar devam eder. Alacaklı dava veya takip sonucunda haklı çıkarsa ihtiyati haciz kesinleşir ve bunun neticesinde malların satışı icra dairesinden istenebilir.

HAKSIZ İHTİYATİ HACİZDEN DOLAYI TAZMİNAT DAVASI:

İhtiyati haciz kararı haksız olarak uygulanmışsa alacaklı taraf borçlu tarafa tazminat ödemek zorunda kalabilir. Eğer haksız yere verilen ihtiyati haciz kararından dolayı borçlu veya 3. Kişi zarara uğrarsa alacaklı aleyhine (alacaklının kusurlu olmasına gerek yok) genel mahkemelerde tazminat davası açılabilir. Tazminat davası açma süresi ihtiyati haczin kaldırılması kararının kesinleşmesinden veya hükümsüz kalmasından itibaren 2 yıldır ve dediğimiz gibi genel mahkemeler görevlidir. Tazminat davası, ihtiyati haczi koyan mahkemede dahi açılabilir.

İHTİYATİ HACİZ KARARININ ALINMASI SÜRECİ (ŞEMATİK TABLO):

Alacaklı taraf 

Rehinle teminat altına alınmamış muaccel bir para alacağının ödenmesini güvence altına almak amacıyla

Genel Mahkemelerde ihtiyati haciz kararı alır

Alacaklı ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde İCRA DAİRESİNDEN ihtiyati haciz kararının yerine getirilmesini talep eder. Aksi takdirde ihtiyati haciz kendiliğinden kalkar.

İhtiyati haciz satış isteme yetkisi vermez

İhtiyati haciz kesin hacze dönerse alacaklı ancak bu durumda satış talep edebilir

Alacaklı, borçluya karşı ihtiyati haciz kararından itibaren 7 gün içerisinde tamamlayıcı merasim olarak

Ya takip başlatmalı Ya da alacak davası açmalıdır

Borçlu ödeme emrine itiraz ederse;                                                            Borçlu ödeme emrine itiraz etmezse,

alacaklı ihtiyati haczin devam etmesi için                                                  ihtiyati haciz kesinleşir.

7 gün içerisinde ya itirazın iptali davası ya da

itirazın iptali davası ya da itirazın kaldırılmasını

talep etmelidir.

Haklarımızın temini için hak arayış sürecini iyi bilmek gerekir o yüzden, Gaziantep’te bulunan hukuk büromuzda, daha detaylı bilgiler sunmak bakımından siz değerli müvekkillerimizi bekliyor olacağız. Bu konuyla alakalı daha kapsamlı bir hukuki danışmanlık almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.