EVLİLİKTE MAL REJİMLERİ NELERDİR VE TASFİYELERİ NASIL YAPILIR?

EVLİLİKTE MAL REJİMLERİ NELERDİR VE TASFİYELERİ NASIL YAPILIR?

GİRİŞ:

Evlilik birliği içerisine girmiş olan eşler arasında yapılan mal rejimi sözleşmeleri, evlilik birliği veya mal rejimi sözleşmesi herhangi bir şekilde son bulduğunda malların nasıl tasfiye edileceğini belirleyen sözleşmelerdir. Hakkını bilen ve bu haklarını araştırmayı seven bilinçli toplumlarda daha çok rastlanan bu sözleşmeler Gaziantep gibi nüfus yoğunluğu ve bilinçli birey sayısı yüksek olan şehirlerimizde de sıkça görülmektedir. Bugünkü yazımızda herkes tarafından merak edilen mal rejimi hususunun neler olduğunu ve bu mal rejimlerinin tasfiyesinin nasıl olacağını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

MAL REJİMLERİ NELERDİR? :

Kanun koyucu eşler arasında dört farklı mal rejimi düzenlemiştir. Bunlar;

• Mal ayrılığı
• Paylaşmalı mal ayrılığı
• Mal ortaklığı
• Edinilmiş mallara katılma rejimi olarak dört başlıkta incelenecektir.

Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır. Yani yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirlenen diğer rejimlerden birisini de kabul edebilirler. Bunun önünde kanunen herhangi bir engel bulunmamaktadır. Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden önce veya sonra yapılabilir. Mal rejimi sözleşmesi, ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilmektedir. Evli olmakla birlikte aynı zamanda küçük veya kısıtlı olan bireyler, yasal temsilcilerinin rızasını almak zorundadırlar. Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler. Bildirmedikleri takdirde asıl ve yasal mal rejimi olan edinilmiş mal rejimini kabul etmiş sayılırlar.

1. A) EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ

1) Edinilmiş Mallar:

Edinilmiş mallar, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir. Bir eşin edinilmiş malları şunlardır;

Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:

1. Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
4. Kişisel mallarının gelirleri,
5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal olarak kabul edilir. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. Aksine anlaşma olmadıkça, eşlerden biri diğerinin rızası olmadan paylı mülkiyet konusu maldaki payı üzerinde tasarrufta bulunamaz.

2) Kişisel Mallar:

Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır:

1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
3. Manevî tazminat alacakları,
4. Kişisel mallar yerine geçen değerler.

Özellikle varlıklı evlilik birliklerinde eşlerin anlaşmasıyla; bir meslek ya da işletme faaliyetinden elde edilen mal varlığı ve kişisel malların gelirleri kişisel mal sayılabilir.

3) Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi:

Edinilmiş mallara katılma rejimini sona erdiren haller şunlardır;

• Eşlerden birinin ölümü
• Eşlerin başka bir mal rejimini kabul etmeleri
• Hâkim kararıyla mal ayrılığı rejimine geçilmesi
• Evliliğin iptal kararı
• Boşanma kararı

1. B) MAL AYRILIĞI

Mal ayrılığı rejiminde eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur.

1. C) MAL ORTAKLIĞI

Mal ortaklığı rejimi, ortaklık malları ile eşlerin kişisel mallarını kapsar. Yani eşler, bütün malları üzerinde ortaklık ilişkisi içerisindedir.

1. D) PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI

Paylaşmalı mal ayrılığı rejiminde, eşlerin evlilik birliğini herhangi bir zaman diliminde sonlandırması halinde evlilik birliğindeki her mal eşit olarak pay edilir. Diğer eşin malvarlığına katkıda bulunan eş mal rejiminin sonlanması ile katkısı oranında bedelin kendisine ödenmesini talep edebilecektir.

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN TASFİYESİ NASIL YAPILIR? :

En çok rastlanan ve aynı zamanda yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesinde her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alır. Tasfiye sırasında, paylı mülkiyete konu bir mal varsa eşlerden biri kanunda öngörülen diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi daha üstün yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin payını ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesini isteyebilir. Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur ve bu alacak o malın tasfiye sırasında değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olduğunda katkının başlangıçtaki değeri esas alınır. Eşler, yazılı bir anlaşmayla değer artışından pay almaktan vazgeçebilecekleri gibi pay oranını da değiştirebilirler. Aşağıda sayılanlar, edinilmiş mallara değer olarak eklenir;

• Eşlerden birinin mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan, olağan hediyeler dışında yaptığı karşılıksız kazandırmalar
• Bir eşin mal rejiminin devamı süresince diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler.

Bir eşin kişisel mallara ilişkin borçları edinilmiş mallardan veya edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallardan ödenmiş ise tasfiye sırasında denkleştirme istenebilir. Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dâhil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır. Mal rejiminin tasfiyesi sırasında malların sürüm değerleri esas alınır. Değer eksilmesi göz önüne alınmaz. Her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde hak sahibi olurlar. Alacaklar takas edilir. Sağ kalan eş, eski yaşantısını devam ettirebilmesi için ölen eşine ait olup birlikte yaşadıkları konut üzerinde kendisine katılma alacağına mahsup edilmek, yetmez ise bedel eklenmek suretiyle intifa veya oturma hakkı tanınmasını isteyebilir.

Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma hâlinde hâkim, kusurlu eşin artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir.

Haklarımızın temini için hak arayış sürecini iyi bilmek gerekir o yüzden Gaziantep’te bulunan hukuk büromuzda, daha detaylı bilgiler sunmak bakımından siz değerli müvekkillerimizi bekliyor olacağız. Bu konuyla alakalı daha kapsamlı bir hukuki danışmanlık almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.