ARABULUCUK NEDİR?

ARABULUCUK NEDİR?

 İnsani ilişkilerin değiştiği, geliştiği ve sürekli bir dönüşüm içerisinde olduğu günümüz çağında, bu gelişmelerin bir yansıması olarak kişiler arası ilişkiler bu değişimden etkilenmiş ve farklı uyuşmazlıkların doğması kaçınılmaz olmuştur. Tabi ki bu değişime hukuk düzenimiz de kısa bir süre içerisinde ayak uydurmuş ve birçok uyuşmazlığa alternatif çözüm yolları üretmiştir. Bu çözüm yollarından birisi de arabuluculuktur. Bilhassa Gaziantep gibi sanayinin ve ticaretin yoğun olduğu kentlerde arabulucuya başvurma oranlarının yüksek olduğunu görüyoruz. Avukatların, arabulucuların ve tarafların üstün gayreti, arabuluculuk sürecinde uyuşmazlıkların ortadan kalkması ve dengenin yeniden sağlanması bakımından büyük önem arz etmektedir. Bugünkü yazımızda herkes tarafından merak edilen arabuluculuk faaliyetinin ne olduğunu ve sürecin nasıl işlediğini inceleyeceğiz. 

ARABULUCULUK VE ARABULUCU KAVRAMI:

Arabuluculuk yöntemini; uyuşmazlıkların devlet yargısı dışında, arabuluculuk eğitimi almış tarafsız ve bağımsız birisinin üstün hukuki bilgileriyle tarafları uzlaşmaya sevk ettiği çözüm yolu olarak tanımlayabiliriz. Arabuluculuk faaliyetinin asıl amacı, kamu düzenini ilgilendirmeyen, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği uyuşmazlıkların, adli bir soruna dönüşmeden çözümünü gerçekleştirmektir. Arabulucu olarak nitelendirdiğimiz kişiler ise tarafları bir araya getirdikten sonra uyuşmazlık içerisinde olan taraflar arasındaki iletişimi kolaylaştırmak, onların kendi çözümlerini bulmalarına yardımcı olmak amacıyla çaba sarf eden Bakanlıkça oluşturulan arabulucular siciline kaydedilmiş tarafsız, hukuk fakültesi mezunu ve mesleğinde en az 5 senelik bir tecrübeye sahip olan kişilerdir.

ARABULUCULUĞA İLİŞKİN TEMEL İLKELER:

1) Tarafların Serbest İradeye Sahip Olması;

Taraflar, arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek veya bu süreçten vazgeçmek konusunda serbesttirler.

2) Tarafların Eşitliği;

Taraflar, gerek arabulucuya başvururken gerekse tüm süreç boyunca eşit haklara sahip olmalıdırlar. Aksi takdirde arabuluculuk sürecinden beklenen sonucu alamayabiliriz.

3) Sürecin Gizliliği;

Arabulucu, arabuluculuk sürecinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgileri, kayıtları ve belgeleri gizlik tutmak zorundadır. Fakat taraflar anlaşıp bu durumun aksini kararlaştırabilirler.

Yine aynı şekilde arabuluculuk süreci esnasında tarafların beyan veya belgeleri yargılama aşamasında delil olarak kullanılamaz. Bu yükümlülüklere aykırı hareket ederek tarafların hukuken korunan menfaatlerine zarar veren arabulucu hakkında 6 aya hapis cezası verilir. Bu suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete tabidir.

ARABULUCULUK SÜRECİ:

1. A) Arabuluculuk Yoluna Başvuru;

Taraflar arabulucuya başvuru konusunda her zaman süre kısıntısı olmaksızın anlaşabilirler. Bu açıdan arabulucuya davadan önce veya davadan sonra başvurmanın hiçbir farkı bulunmamaktadır. Taraflardan birinin arabulucuya başvuru teklifine 30 gün içinde olumlu bir yanıt verilmezse bu teklif reddedilmiş sayılır. Dolayısıyla sürelerin ne anlam ifade ettiğinin bilince olmak bakımından avukat eşliğinde hareket etmeniz sizin yararınıza bir sonuç doğuracaktır.

1. B) Arabulucunun Seçilmesi;

Başkaca bir yöntem kararlaştırılmadığı sürece arabulucu veya arabulucular taraflarca seçilirler. Taraflar, arabulucu seçmek amacıyla Gaziantep Adliyesindeki “Arabuluculuk Bürolarına” veya özel arabuluculuk merkezlerine başvurabilirler.

1. C) Arabuluculuk Faaliyetinin Yürütülmesi;

Seçtiğimiz arabulucu, seçildikten sonra tarafları en uygun ve en kısa sürede ilk toplantıya davet eder. Arabuluculuk faaliyetinin en önemli avantajlarından birisi hızlı bir yöntem olmasıdır. Mahkeme kararı olmaksızın tarafların anlaşmasına, uyuşmazlığın çözülmesine yardımcı olur.

Taraflar, bu süreci emredici hukuk kuralları çerçevesinde diledikleri gibi serbestçe kararlaştırabilirler. Taraflarca kararlaştırılmamışsa arabulucu; uyuşmazlığın niteliğini, tarafların isteklerini ve uyuşmazlığın hızlı bir şekilde çözümlenmesi için gereken usul ve esasları göz önüne alarak arabuluculuk faaliyetini yürütür. Niteliği gereği yargısal bir yetkinin kullanımı olarak sadece hâkim tarafından yapılabilecek işlemler arabulucu tarafından yapılamaz. Arabulucu, arabuluculuk faaliyetinin başında, tarafları arabuluculuğun esasları, süreci ve hukuki sonuçları hakkında, şahsen ve gerektiği gibi aydınlatmakla yükümlüdür FAKAT arabulucu, sürecin yürütülmesi sırasında, taraflara hukuki tavsiyelerde bulunamaz.

Arabuluculuk müzakerelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığı ile katılabilirler. Tarafların açık rızasıyla uyuşmazlığın çözümüne katkı sağlayabilecek uzman kişiler de müzakerelerde hazır bulundurulabilir. Bunun önünde hiçbir engel yoktur.

Arabulucu, arabuluculuk yoluyla çözümlenen hukuki uyuşmazlıklar ve arabuluculuk faaliyeti sonucunda tarafların anlaşmaya varması durumunda düzenlenecek olan anlaşma belgesi ile icra edilebilirliğin nitelik ve hukuki sonuçları hakkında tarafları bilgilendirir.

Arabulucu, uyuşmazlık hakkında herhangi bir karar verme yetkisine sahip değildir. Arabulucu, sistematik bir biçimde iletişim teknikleri uygulamak suretiyle taraflar arasında iletişimin kurulmasını kolaylaştırır ve diyalog sürecinin işlerlik kazanmasına ve bunun canlı tutulmasına katkı sağlar. Taraflara rahat ve özgür bir müzakere ortamı yaratarak sorumlulukları tümüyle uyuşmazlığın taraflarına ait olmak üzere kendi çözümlerinin kendilerinin bulmasına yardımcı olur. Kısacası arabulucu, uyuşmazlığı bir karar vermek suretiyle çözmeyi hedefleyemez.

Sürecin sonunda arabulucu, yapmış olduğu faaliyet karşılığı ücret ve masrafları isteme hakkına sahiptir. Arabulucu, ücret ve masraflar için avans da talep edebilme hakkına sahiptir.

Önemle belirtmek isteriz ki; arabuluculuk sürecinin başlamasından sona ermesine kadar geçirilen süre, zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate alınmaz.

Haklarımızı ve yükümlülüklerimizi bilmeden hak arayışına girmenin müvekkillerimiz açısından zor olacağını bildiğimiz için müvekkillerimizin bu süreçte; arabuluculuk faaliyetini iyice özümsemiş ve bu konuda işin ehli olan bir avukattan destek alması, sürecin daha kısa süre içerisinde ve daha olumlu sonuçlar alınması yönünden isabetli bir tercih olacaktır.

ARABULUCULUĞUN SONA ERMESİ:

Aşağıda belirtilen hâllerde arabuluculuk faaliyeti sona erer:

1. a) Tarafların uyuşmazlık konusu üzerinde anlaşmaya varması.
2. b) Taraflardan birinin karşı tarafa veya arabulucuya, arabuluculuk faaliyetinden çekildiğini bildirmesi.
3. c) Tarafların anlaşarak arabuluculuk faaliyetini sona erdirmesi.

ç) Taraflara danışıldıktan sonra arabuluculuk için daha fazla çaba sarf edilmesinin gereksiz olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi.

1. d) Uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığının tespit edilmesi

Görüldüğü üzere taraflar diledikleri zaman özgür iradeleriyle süreci sonlandırabilmektedirler.

Arabuluculuk faaliyeti sonunda varılan anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenir, anlaşma belgesi düzenlenmesi hâlinde, bu belge taraflar ve arabulucu tarafından imzalanır. Taraflar, arabuluculuk faaliyeti sonunda bir anlaşmaya varırsa, bu anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini talep edebilirler. Bu şerhi içeren anlaşma, ilam niteliğinde belge sayılır. Bu durum tarafların lehine bir sonuç yaratmaktadır.

Eğer bir anlaşma sağlanamadıysa yine aynı şekilde bu durum bir tutanakla belgelendirilir. Arabulucu tarafından düzenlenecek bu belge; arabulucu, taraflar ve varsa avukatları tarafından imzalanır. Hazırlanan bu belge taraflar veya avukatlara tarafından imzalanmazsa sebebi belirtilmek suretiyle sadece arabulucu tarafından imzalanır. Sadece arabulucu tarafından imzalanan belge ise taraflar açısından bağlayıcı nitelik taşımaz.

DAVA ŞARTI OLARAK ARABULUCULUK:

1 Eylül 2023 yılında yapılan değişiklikle bazı davalarda arabuluculuk dava şartı olmuştur. Aşağıdaki uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurmak zorunda olduğumuzu bilmek gerekir;

• Kiralanan taşınmazların 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar.
• Taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar.
• 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar.
• Komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar.

Yapılan bu yeni değişiklikle birlikte bu kapsamda düzenlenen anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerhin alınması zorunlu olup bu şerh taşınmazla ilgili anlaşma belgeleri bakımından taşınmazın bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinden alınır. Mahkeme taşınmazla ilgili anlaşma belgeleri bakımından yapacağı incelemede anlaşma içeriğini, arabuluculuğa ve cebri icraya elverişli olup olmadığı ve taşınmazla ilgili olarak kanunlarda yer alan sınırlamalar ile usul ve esaslara uyulup uyulmadığı yönünden denetler; bu kapsamda kurum veya kuruluşlardan bilgi veya belge talep edebilir ve gerektiğinde duruşma açabilir. 

Haklarımızın temini için hak arayış sürecini iyi bilmek gerekir o yüzden Gaziantep’te bulunan hukuk büromuzda, daha detaylı bilgiler sunmak bakımından siz değerli müvekkillerimizi bekliyor olacağız. Bu konuyla alakalı daha kapsamlı bir hukuki danışmanlık almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.